Natężenie oświetlenia jest terminem wykorzystywanym do opisania jasności oświetlanej powierzchni, który określa ilość światła emitowanego przez żarówkę bądź inne źródło światła na daną powierzchnię. Ze względu na to, że gęstość promieni ma duży wpływ na ostrość widzianego obrazu, natężenie oświetlenia powinno być odpowiednio dopasowane do konkretnych potrzeb z uwzględnieniem warunków jakie panują w danym pomieszczeniu. Z kolei lux to jednostka natężenia oświetlenia w układzie SI.
Wybierając natężenie oświetlenia, należy wziąć pod uwagę, że wartość światła ma bardzo duże znaczenie dla naszego wzroku, a tym samym komfortu widzenia i funkcjonowania. Zastosowanie zarówno zbyt wysokiego, jak i zbyt małego natężenia oświetlenia, nie jest ani dobre, ani też bezpieczne dla nas, ponieważ może prowadzić nie tylko do trudności w widzeniu, ale także skupieniu się. W skrajnych przypadkach, może być przyczyną utraty wzroku. Stąd też tak ważne jest, aby najpierw dokładnie określić rodzaj lub charakter zadań/działań wykonywanych na określonej powierzchni, dzięki czemu będziemy w stanie oszacować wartość wymaganego natężenia oświetlenia w tymże obszarze. Jednostką natężenia oświetlenia, pozwalającą ustalić gęstość promieni/strumień świetlny emitowany przez żarówkę lub inne źródło światła, jest lux.
Natężenie światła – czym tak naprawdę jest?
Natężenie oświetlenia jest terminem ściśle związanym z ilością promieni świetlnych, które są emitowane przez żarówkę lub inne źródło światła na określony obszar/powierzchnię. Ma bardzo duże znaczenie w naszym życiu, ponieważ jego nieodpowiednie dopasowanie może mieć negatywny wpływ na nasz wzrok, prowadząc tym samym m.in. do zniekształcania obrazu, dyskomfortu oraz wielu innych nieprawidłowości. Dlatego też tak ważna jest możliwość mierzenia intensywności światła, dzięki której jesteśmy w stanie zadbać o jego właściwe dopasowanie do okoliczności z uwzględnieniem wykonywanych czynności.
Natężenie oświetlenia jest kluczowym parametrem, który pozwala na określenie warunków świetlnych panujących w danym wnętrzu. Nic więc dziwnego, że jego pomiar nie powinien dla nas stanowić nowej koncepcji, tym bardziej że od lat mamy do czynienia z szeregiem norm, które jasno określają jego wartości dla konkretnych stanowisk pracy.
Wzrost natężenia oświetlenia przyczynia się do tego, że widziany przez nas obraz jest bardziej wyraźny i ostrzejszy. Stąd też w momencie, gdy źródła światła emitują natężenie równe 20 luksom, ludzkie oko jest w stanie rozpoznać rysy twarzy znajomej osoby. Z kolei 50 luksów pozwala nam na wykonywanie prostych, codziennych czynności. Dlatego też im bardziej precyzyjne, wymagające zarówno zaangażowania, jak i uwagi czynności wykonujemy, tym tak naprawdę wyższe powinno być natężenie oświetlenia.
Wymagane natężenie oświetlenia
W związku z tym, że natężenie oświetlenia ma bardzo duży wpływ na nasze życie, z czego nie do końca zdajemy sobie sprawę, mamy dostęp do wielu porad/wytycznych, które pozwolą nam na odpowiedni wybór źródła światła. W zależności od warunków panujących w pomieszczeniu, trafny wybór w tej kwestii pozwoli zadbać o wymagany strumień świetlny.
Tak, więc w przypadku salonu wielu specjalistów zaleca, aby stosować takie źródła światła, które dają możliwość osiągnięcia natężenia światła o wartości co najmniej 100 luksów. W ten sposób zadbamy o warunki, które pozwolą na efektywny wypoczynek. Jednak wspomniana wartość natężenia oświetlenia nie daje możliwości uzyskania pełnej koncentracji, dlatego też w przypadku stanowiska pracy, niezbędnym będzie zastosowanie takiego źródła światła, które będzie równie 200 – 300 luksom w przypadku pracy fizycznej oraz 500 luksom dla stanowisk komputerowych. Z kolei o wiele większych wartości emitowanych przez strumień świetlny, będziemy wymagać w pracach, w których należy zadbać o ogromną precyzję. Doskonałym tego przykładem są np. zakłady jubilerskie, w których stosowane są takie źródła światła w postaci specjalnych lamp, które pozwalają na uzyskanie natężenia oświetlenia osiągającego wartość nawet 1000 luksów.
Oczywiście, aby było możliwe wykonywanie profesjonalnych pomiarów w zakresie natężenia oświetlenia, niezbędnym jest zastosowanie specjalnych narzędzi w postaci luksomierzy. Strumień świetlny można również obliczyć domowymi sposobami, które nie zapewnią nam takiej precyzji jak wspomniane wyżej urządzenia, jednak pozwolą na orientacyjne poznanie wartości natężenia oświetlenia, z którym mamy do czynienia w danym pomieszczeniu. Mowa w tym momencie o skorzystaniu ze specjalnej aplikacji lub zwykłym szacowaniu.
W jakich sytuacjach powinniśmy zadbać o wykonanie pomiaru natężenia oświetlenia?
Jak już wyżej było wspomniane, natężenie oświetlenia ma bardzo duże znaczenie dla naszego wzroku, a tym samym i komfortu codziennego funkcjonowania. Dlatego też w niektórych sytuacjach wykorzystane w pomieszczeniu źródło światła powinno być sprawdzone pod kątem tego, czy spełnia wszelkie standardy, które w tym zakresie zostały uregulowane w odpowiednich przepisach. W głównej mierze odnosi się to do zakładów pracy, szczególnie takich jak fabryki oraz duże przedsiębiorstwa. Stąd też natężenie oświetlenia emitowane przez wykorzystane źródła światła powinno być mierzone w sytuacjach, w których:
- Chcemy zapewnić bezpieczne i ergonomiczne warunki pracy, co jak wiadomo ma ogromny wpływ zarówno na jakość, jak i bezpieczeństwo wykonywanej pracy. Dlatego też warto jest to sprawdzić już podczas urządzania biura.
- Świadczymy profesjonalne usługi fotograficzne, w przypadku których natężenie oświetlenia odgrywa kluczową rolę. Niewłaściwie dopasowane źródło światła, spowoduje nie tylko wydłużenie czasu naświetlania, ale także może zmusić fotografa do otwarcia przysłon obiektywu.
- Chcemy zainwestować w panele słoneczne. Monitorowanie pogody i fotowoltaiki pod względem dziennego natężenia oświetlenia, pozwoli na określenie optymalnej lokalizacji każdego panelu.
- Projektujemy wnętrza, dzięki czemu będziemy mieli możliwość zaplanowania/zastosowania właściwego natężenia oświetlenia w salonie, pokoju dziennym lub sypialni.
Z jakimi jednostkami natężenia oświetlenia mamy do czynienia?
Jednostkami wykorzystywanymi do pomiaru natężenia światła, które używane są do opisywania jasności i mocy żarówek lub innych źródeł światła, są Lux i Lumen. Wspomniane terminy są bardzo często stosowane wymiennie, jednak należy pamiętać, że dotyczą nieco innych kwestii. Jednostka natężenia światła, jaką jest Lux, określa ilość światła/strumień świetlny, padający na wskazaną powierzchnię, tj. np. na biurko lub stację roboczą. Z kolei Lumen informuje o ilości światła, które jest uwalniane przez żarówkę lub inne źródła światła.
Czym tak naprawdę jest lux, a czym lumen?
Podstawowymi wskaźnikami, dzięki którym będzie możliwe zrozumienie oświetlania, są lux i lumen. Wiele osób wspomniane terminy stosuje wymiennie, jednak należy pamiętać, że nie oznaczają one tego samego.
Lux (Luks) to jednostka natężenia oświetlenia, oznaczana symbolem literowym lx, która określa strumień świetlny (ilość światła) padający na powierzchnię metra kwadratowego. Stąd też natężenie oświetlenia w przypadku tego samego źródła światła, będzie się zwiększać lub zmniejszać w zależności od jego odległości od oświetlanego obszaru. Jest to wartość, która nie zależy od takich czynników jak liczba wykorzystanych źródeł światła, kolor, czy też struktura, w której świeci światło. Dlatego też tak ważne jest w jakim kierunku jest emitowany strumień świetlny przez użyte źródło światła. Należy pamiętać, że jeden lux jest równy jednemu lumenowi na metr kwadratowy.
Z kolei lumen jest jednostką strumienia świetlnego, oznaczaną symbolem literowym lm, która pozwala na określenie całkowitej mocy światła emitowanej przez dane źródło, przechodzącej przez wybraną powierzchnię. Stąd też im więcej lumenów ma zastosowane przez nas źródło, tym więcej światła jest nam ono w stanie dostarczyć. W przypadku tego parametru bardzo istotna jest skuteczność świetlna, a to za sprawą tego, że pokazuje jak wydajne jest dane źródło oraz przekształca energię w światło. Dlatego też w tym przypadku dużą rolę odgrywa zarówno odcień światła, jak i rodzaj oraz siła źródła.
